پارگی مینیسک زانو
پارگی مینیسک زانو از جمله شایع‌ترین عارضه‌های ورزشی است که با شدت‌های مختلفی رخ می‌دهد. میزان شدت این عارضه به محل آسیب‌دیدگی و نوع عارضه بستگی دارد. به عنوان مثال اگر فردی در حین دویدن، به‌صورت ناگهانی تغییر جهت دهد، دچار پارگی مینیسک جزئی تا متوسط می‌شود. این درحالی‌است که اگر حین این تغییر جهت، ضربه‌ای به او وارد شود، پارگی مینیسک شدیدتر خواهد شد. نحوه درمان پارگی مینیسک زانو به شدت و محل آسیب بستگی خواهد داشت. باید اشاره کنیم که مدت زمان بهبودی بعد از آسیب و درمان نیز به شدت آسیب و نحوه درمان بستگی دارد
پارگی مینیسک زانو عارضه‌ای شایع بین ورزشکاران
مانند بسیاری از آسیب‌های زانو، ممکن است پارگی مینیسک (meniscus tear) دردناک و ناتوان‌کننده باشد. متاسفانه این عارضه در بین افراد مختلف رایج است و یکی از شایع‌ترین علل آسیب به غضروفی زانو به شمار می‌رود. در واقع مینیسک یک تکه غضروف در زانو است که مفصل را تثبیت می‌کند. این تکه غضروف از مفصل در برابر سایش بین استخوان‌ها محافظت می‌کند. باید اشاره کنیم که مینیسک معمولا در اثر چرخش ناگهانی پاره می‌شود. در مواردی تکه‌هایی از غضروف آسیب‌دیده خرد می‌شود و در مفصل زانو گیر خواهد کرد و باعث آسیب و قفل شدن زانو می‌شود.
چه افرادی بیشتر دچار پارگی مینیسک زانو می‌شوند؟
پارگی مینیسک عارضه‌ای است که در بین ورزشکاران ورزش‌های تماسی مانند فوتبال و ورزش‌های پرشی مانند والیبال شایع است. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که فرد هنگام دویدن به صورت ناگهانی جهت خود را تغییر می‌دهد. این کار در اغلب موارد به صورت هم‌زمان با آسیب در رباط قدامی زانو رخ خواهد داد. همچنین باید اشاره کنیم که با افزایش سن، مینیسک ضعیف‌تر خواهد شد. به همین دلیل پارگی مینیسک در بین ورزشکاران مسن‌تر شایع‌تر و خطرناک‌تر است. طبق آمار حدود ۴۰ درصد از افراد بالای ۶۵ سال به پارگی مینیسک مبتلا می‌شوند.
علائم پارگی مینیسک زانو چیست؟
از علائم رایج ناشی از پارگی مینیسک عبارتند از: درد در زانو تورم احساس ترکیدن چیزی در هنگام آسیب‌دیدگی مشکل در خم و صاف کردن زانو قفل شدن زانو هنگام حرکت دادن آن توجه داشته باشید که ممکن است پارگی در مینیسک در ابتدا درد نداشته باشد. اما به محض شروع التهاب، زانو دردناک و متورم خواهد شد.
عوارض پارگی مینیسک زانو چیست؟
در مواردی که صدمه به مینسک متوسط تا شدید باشد، امکان آسیب دائمی یا صدمه به سایر بافت‌ها وجود دارد. از این عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: احساس جابه‌جایی در زانو ناتوانی در حرکت زانو به صورت معمولی یا درد مداوم در این قسمت ابتلا به آرتروز در آینده قرارگیری تکه‌های غضروف در فضای مفصلی و آسیب به مفصل ناتوانی در ادامه ورزش تخصصی این عوارض باعث بروز ناراحتی جسمی، درد و حتی ناراحتی روحی در افراد خواهد شد.
آیا می‌توان از پارگی مینیسک زانو جلوگیری کرد؟
پیشگیری از پارگی مینیسک سخت است. زیرا این آسیب معمولا در اثر حوادث ناگهانی ایجاد می‌شود.اما ممکن است که با انجام راهکارهایی خطر آسیب‌دیدگی شدید را کاهش داد.
این راهکارها عبارتند از: انجام تمرینات تقویتی برای عضلات ران و ساق پا انجام تمریناتی کافی و مناسب برای گرم کردن بدن قبل از ورزش استراحت بین تمرینات (خستگی عضلات، خطر آسیب‌دیدگی را افزایش می‌دهد) استفاده از کفش مناسب حین تمرین افزایش انعطاف‌پذیری خودداری از انجام تمرینات سنگین به صورت ناگهانی با این اقدامات ساده، احتمال آسیب‌دیدگی شدید در مینیسک کاهش خواهد یافت.
تست پارگی مینیسک زانو و تشخیص این عارضه با روش‌های مختلف
اولین اقدامی که پزشک برای بررسی و تشخیص آسیب انجام می‌دهد، معاینه پزشکی است. برای این کار پزشک از بیمار می‌خواهد زانوی خود را در دامنه حرکتی که می‌تواند تکان دهد. همچنین از او می‌خواهد راه بروید یا بنشیند و بایستد.
بررسی قرمزی، کبودی و تورم زانو نیز در مرحله بعدی انجام خواهد شد. از روش‌های پزشکی مرسوم برای تشخیص پارگی در مینیسک زانو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تصویربرداری با اشعه ایکس:این روش پارگی در مینیسک را نشان نمی‌دهد اما استئوآرتریت را تشخیص خواهد داد.
MRI: بررسی غضروف‌ها، رباط‌ها و تشخیص آسیب در مینیسک
سونوگرافی: بررسی شلی غضروف
آرتروسکوپی: این جراحی یک روش تشخیصی درمانی است. زمانی آرتروسکوپی توصیه می‌شود که میزان آسیب مشخص نباشد و پزشک بخواهد تشخیص و درمان را با هم انجام دهد.
درمان پارگی مینیسک زانو با راهکارهای مختلف
نوع روش درمان مینیسک زانو به اندازه و محل پارگی بستگی دارد. البته سن بیمار، سطح فعالیت‌های روزانه و صدمات مرتبط نیز در میزان و دوره بهبودی اثر خواهد داشت. قسمت بیرونی مینیسک را با منطقه قرمز می‌شناسند که خون خوبی دارد.
اگر پارگی کوچکی در این ناحیه ایجاد شود، ممکن است خود به خود بهبود یابد. این درحالی است که دو سوم قسمت داخلی مینیسک را منطقه سفید می‌گویند که میزان خون چشمگیری در آن جریان ندارد.
به همین دلیل آسیب در این ناحیه به خودی خود بهبود نمی‌یابد. زیرا فاقد خون است و به همین دلیل اکسیژن و مواد مغذی کافی برای ترمیم ندارد. با توجه به این مطلب می‌توان گفت که در اکثر موارد آسیب در ناحیه سفید مینیسک به درمان تخصصی نیاز دارد. جراحی، آخرین راه حل موجود برای آسیب‌های شدید یا ترمیم بخش‌های مهم است.
۱- راهکارهای درمان خانگی مینیسک زانو
برای آسیب‌های جزئی در مینیسک زانو (منطقه قرمز)، این راهکارها را در خانه انجام دهید: برای مدت کوتاهی به زانوی خود استراحت دهید. درصورتی‌که زانو دردناک است، فعالیت خود را به پیاده‌روی محدود کنید.
در صورت درد زانو از عصا استفاده کنید. برای کاهش تورم و درد از کمپرس سرد استفاده کنید. کمپرس را هر ۳ تا ۴ ساعت یکبار به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی زانو قرار دهید. زانوی خود را با پانداژ یا زانوبند ببندید.
این کار به کاهش تورم و درد کمک خواهد کرد. زمانی که نشسته‌اید یا استراحت می‌کنید، زیر ساق پای خود بالش قرار دهید تا گردش خون به سمت قلب تسهیل‌تر شود. برای تسکین درد از داروهای مسکن یا ضد التهاب غیر استروئیدی استفاده کنید.
توجه داشته باشید که عدم تحریک برای مدت طولانی باعث کند شدن روند درمان، سفت شدن مفصل و افزایش درد خواهد شد.
۲- فیزیوتراپی را برای درمان پارگی مینیسک زانو پیگیری کنید
در مواردی که آسیب ایجادشده متوسط تا شدید باشد، پزشک دوره‌های فیزیوتراپی را تجویز خواهد کرد. البته در اغلب موارد بعد از جراحی مینیسک زانو نیز جلسات توانبخشی و فیزیوتراپی تجویز خواهند شد. به‌طورکلی فیزیوتراپی به فرد کمک می‌کند تا درد زانوی خود را کاهش دهد. همچنین باعث تقویت عضلات اطراف زانو و ساق پا می‌شود. همین موضوع باعث کاهش فشار به مینیسک و بهبود سریع‌تر آن خواهد شد.
۳- آرتروسکوپی
رایج‌ترین نوع جراحی برای پارگی منیسک درصورتی‌که پارگ مینیسک زانو بزرگ باشد یا درمان‌های دیگر جواب نداده‌باشند، پزشک جراحی را توصیه می‌کند. در مواردی دیده‌می‌شود که ۳ ماه فیزیوتراپی هم باعث ترمیم پارگی ایجادشده در مینیسک نمی‌شود.
در این حالت احتمال دارد که جراحی برای ترمیم مینیسک پاره‌شده یا برداشتن قسمتی از آن انجام شود. معمولا پزشکان از جراحی آرتروسکوپی برای مینیسک پاره‌شده استفاده می‌کند. این نوع جراحی جای زخم کوچکی برجای می‌گذارد و دوره نقاهت کوتاهی دارد.
در آرتروسکوپی زانو پزشک ابزارآلات کوچکی که شامل یک دوربین، لامپ و ابزاری برای برداشت یا ترمیم مینیسک است استفاده می‌کند. جراح از طریق سوراخ‌های کوچکی وارد فضای مفصل زانو می‌شود.
پس از بررسی میزان آسیب، دست به ترمیم یا برداشت بافت‌های آسیب‌دیده می‌کند.
دوره نقاهت بعد از جراحی پارگی مینیسک چقدر است؟
زمان بهبودی زانو به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهمترین آن شدت پارگی مینیسک زانو است. اما به‌طورکلی بهبودی کامل بعد از جراحی حدود ۴ تا ۶ هفته طول می‌کشد.
از عوامل مهم تاثیرگذار بر دوران نقاهت جراحی مینیسک زانو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: نوع جراحی (آرتروسکوپی نقاهت کوتاهی دارد) سن و وضعیت جسمی بیمار سلامت کلی بدن بیمار رعایت نکات بعد از جراحی (عدم فشار به زانو یا فعال بودن در سطح کافی) پیگیری منظم فیزیوتراپی عدم عجله در برگشت به فعالیت‌های سابق خود زمانی بیمار می‌تواند به سطح قبلی فعالیت‌های خود برگردد که: بدون درد بتواند زانوی خود را خم و راست کند.
هنگام راه رفتن، دویدن یا پرش دردی در زانو حس نکند. زانو متورم نباشد. زانوی آسیب‌دیده به اندازه زانوی سالم قوی باشد. در این زمان می‌تواند با مشورت پزشک به فعالیت‌های قبل از پارگی مینیسک زانو برگردد
چند حرکت ورزش مناسب آسیب مینیسک
تکنیک‌های ورزشی بخش مهم و موثری در درمان و بهبود وضعیت زانو و مینیسک دارند. ما در اینجا چند حرکت ورزشی مناسب آسیب مینیسک را آورده‌ایم، امیدواریم برای‌تان مفید واقع شود.
نگه‌داشتن پا روی دیوار حرکت ورزشی مناسب آسیب مینیسک
روی زمین، نزدیک به دیوار و به حالت عادی دراز بکشید. پایین تنه خود را به سمت دیوار نزدیک کنید و باسن خود را به دیوار بچسبانید. یکی از پاهایتان را کنار دیوار و کاملاً کشیده قراردهید پای دیگر را به صورت صاف بر روی دیوار قرار دهید.
در این حالت پشت عضلات ران کشش احساس خواهید کرد. 15 الی 30 ثانیه در این حالت بمانید، سپس به آرامی به حالت عادی برگردید. این تمرین را با جابجا کردن پاها تکرار کنید و با هر پا حدود 3 مرتبه انجام دهید.
پایین آوردن زانو
ابتدا روی زمین دراز کشیده و آرنج و ساعد خد را از روی زمین بلند کنید.(نیم تنه فوقانی را نیز از روی زمین بلند کرده و به حالت نشسته در بیایید.) یک توپ کوچک زیر مچ پای آسیب دیده خود قرار دهید و زانوی پای دیگر را کمی خم کنید.
عضلات پای آسیب دیده خود را به آرامی منقبض و سفت کرده و زانو را به سمت پایین(سطح زمین) حرکت دهید. این تمرین را حدود 3 مرتبه انجام دهید.
هل دادن دیوار حرکت ورزش مناسب آسیب مینیسک
با فاصله از یک دیوار بایستید و هر دو دست خود را صاف و کشیده روی دیوار قرار دهید. پای آسیب‌دیده را عقب تر از پای سالم خود قرار داده و به آرامی با دستانتان به دیوار نیرو وارد کنید. ( نباید دستانتان خم شوند.)
این حرکت را تا جایی انجام دهید که در ساق پای آسیب دیده کشش احساس کنید. 15 الی 30 ثانیه در این حالت بمانید و سپس به حالت عادی برگردید. این تمرین را روزانه چندین مرتبه تکرار کنید.
حرکت با کش
تمامی این تمرینات را 2 ست 15 تایی انجام دهید.کشی را دور مچ پا و به یک در ببندید. پشت به در بایستید. پای سالم را نزدیک به در برده و در را ببندید. بدون اینکه زانویتان خم شود پایی که از در دور است را به طور مستقیم به سمت جلو ببرید. این حرکت را در 2 ست 15 تایی انجام دهید.
بالا بردن پا
روی زمین و به پشت دراز بکشید. پاهای خود را به حالت صاف و کشیده روی زمین قرار دهید. زانوی سالم خود را خم کنید و کف پایتان را روی زمین قرار دهید. پای آسیب‌دیده را همانطور صاف و بدون اینکه زانو خم شود، حدود 20 سانتی متر از سطح زمین بلند کنید.(عضلات ران را منقبض و سفت کنید.)
به آرامی پای خود را پایین آورید و این حرکت را مجددا انجام دهید. بهتر است حدود 2 ست 15 تایی این تمرین را انجام دهید.
حرکت پله ای
کنار پله و یا سطحی به ارتفاع 7 تا 12 سانتی متر بایستید. پای آسیب دیده خود را روی سطح پله قرار دهید و پای دیگر را روی زمین نگه دارید. وزن خود را روی پای آسیب دیده انداخته و پای سالم خود را از روی زمین بلند کنید. این تمرین را حدود 2 ست 15تایی انجام دهید.
مینی اسکات مناسب مینسیک آسیب دیده
بایستید و کمر خود را به دیوار تکیه دهید به نحوی که شانه‌ها و سر شما به دیوار بچسبد. باید پاهای خود را به عرض شانه باز کنید و به اندازه یک پا از دیوار فاصله داشته باشید. زانوهای خود را به آرامی خم کنید و باسن خود را به سمت زمین بکشید.
هنگامی که به زاویه ۱۵ درجه رسیدید حدود 10 ثانیه در همان حالت بمانید تا بتوانید درگیر شدن عضلات ران خود را احساس کنید. از انجام دادن اسکات کامل خودداری کنید تا ران شما موازی با زمین قرار بگیرد.
در صورتی‌که مینیسک پاره شود پزشک با تشخیص خود به بیمار توصیه می‌کند از انجام برخی تمرینات ورزشی خاص خودداری کند.
تمریناتی که با حرکات چرخشی، اسکات کامل یا خم شدن همراه باشد، فشار بسیار زیادی را به زانوی ناپایدار فرد وارد می‌کند. چنانچه هر گونه تمرین ورزشی باعث بروز درد در بیمار شود یا منجر به ناپایداری زانوی وی شده باید فوراً از ادامه دادن آن خودداری کند.
جمع‌بندی
این تمرینات ورزشی آسیب مینیسک یک روند کلی می‌باشد. البته این امکان وجود دارد که براساس وضعیت، شرایط و توانایی‌های بیمار، پزشک تمرینات تقریباً متفاوتی را توصیه کند. ضمناً این را هم در نظر بگیرید که زمان بهبودی بیمار در درمان‌های غیر جراحی و نیز درمان‌های جراحی، به موارد مختلفی بستگی دارد
