کافئین چیست؟
کافئین یک ترکیب شناخته شده برای افزایش سطح انرژی است. این ترکیب به افراد در مبارزه با خواب‌آلودگی کمک می‌کند. با وجود تحقیقات زیادی که انجام شده، همچنان درباره‌ی اثربخشی و دوز مناسب آن نظرات متناقضی وجود دارد. کافئین آلکالوئید است. این ترکیب طبیعی در بسیاری از گیاهان از جمله دانه‌های قهوه و چای یافت می‌شود.
کافئین چطور بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
کافئین یک ترکیب محلول در آب است و به‌سرعت به جریان خون راه پیدا می‌کند.
طبیعت اعتیادآور کافئین آن را به یک ترکیب خطرناک در میان نوجوانان و جوانان تبدیل می‌کند. عوارض جانبی رایج کافئین شامل کم‌آب کردن بدن، افزایش ادرار، اختلالات معده، حالت تهوع، افسردگی و… می‌شود. در ادامه به‌طور دقیق‌تر به عوارض مصرف بیش از حد کافئین می‌پردازیم.
۱. ممکن است منجر به حمله‌ی اضطراب شود
مصرف زیاد کافئین می‌تواند منجر به اضطراب شدید شود. مطالعه‌ی انجام شده روی دانش‌آموزان در مقطع راهنمایی نشان داد که مصرف بیش از حد کافئین می‌تواند با احساس استرس و اضطراب در ارتباط باشد.
فردی که اضطراب دارد، حتی تحت شرایط معمولی هم احساس بی‌قراری و اضطراب می‌کند. کافئین می‌تواند این شرایط را بدتر کند. اگر این علائم را تجربه می‌کنید، باید خیلی احتیاط کنید. کسانی که به مصرف کافئین عادت ندارند، ممکن است بعد از مصرف دوز متوسطی از کافئین اضطراب را تجربه کنند.
افرادی که اختلال اضطراب دارند، باید قبل از مصرف کافئین درباره‌ی بی‌خطر بودن آن با پزشک مشورت کنند. این کار باعث می‌شود احتمال تداخل پیدا کردن داروهای مصرفی با کافئین رد شود.
۲. ممکن است منجر به اختلالات معده شود
اسیدهای موجود در کافئین معده را برای تولید اسید بیشتر تحریک می‌کنند. به نظر می‌رسد کافئین منجر به رفلاکس معده_ مری (GERD) می‌شود.
شواهد عنوان می‌کنند که زیاده‌روی در مصرف کافئین همچنین می‌تواند باعث اختلالات معده مثل حالت تهوع، اسهال و نفخ شود. اگر معده‌ی ضعیفی دارید، مصرف کافئین را به حداکثر دو فنجان در روز محدود کنید تا دچار مشکلی نشوید.
۳. ممکن است منجر به بی‌خوابی شود
بی‌خوابی یکی دیگر از عوارض کافئین است. تحقیقات نشان می‌دهند که اثرات کافئین به‌طور میانگین پنج ساعت در بدن باقی می‌ماند؛ با این حال این مدت زمان در افراد مختلف می‌تواند از یک ساعت و نیم تا نه ساعت در تغییر باشد.
بی‌خوابی نوعی اختلال خوابیدن است که در آن به خواب رفتن یا خواب ماندن دشوار می‌شود. این اختلال با عوارضی مثل خستگی زیاد و سردرد در طول روز همراه است. بی‌خوابی عارضه‌ای رایج در میان افرادی محسوب می‌شود که کافئین زیادی مصرف می‌کنند.
این افراد اگر از کافئین محروم شوند، بی‌خوابی و کج‌خلقی را تجربه می‌کنند. مصرف کافئین قبل از خواب باعث بی‌خوابی می‌شود. ساده‌ترین روش برای مدیریت بی‌خوابی این است که تا چند ساعت قبل از خواب کافئین مصرف نکنید. کم کردن میزان کافئینی که در روز مصرف می‌کنید هم می‌تواند در این زمینه مفید باشد.
۴. ممکن است باعث سقط جنین شود
زنان باردار باید به میزان کافئین مصرفی خود توجه ویژه‌ای کنند، چون زیاده‌روی در مصرف کافئین ممکن است منجر به سقط جنین و زایمان زودرس شود. کافئین یک ترکیب محلول در آب است و به‌راحتی وارد جریان خون می‌شود. این ترکیب محرک است و می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب و سوخت‌وساز در جنین شود.
مصرف زیاد کافئین رشد جنین را به تأخیر می‌اندازد. مادران شیرده نباید بیشتر از دو فنجان قهوه در روز مصرف کنند، چون کافئین موجود در این نوشیدنی به‌طور مستقیم بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین ممکن است روی سطح آهن بدن نوزاد اثر بگذارد. قبل از مصرف کافئین با پزشک مشورت کنید.
۵. ممکن است فشار خون را افزایش دهد
بعضی از محققان باور دارند که کافئین ممکن است شرایط افراد مبتلا به ضربان قلب نامنظم را بدتر کند.
افراد مبتلا به فشار خون بالا باید در مورد کافئین مصرفی خود در روز احتیاط کنند. کافئین فشار خون را در مدت زمان کم افزایش می‌دهد. از طرف دیگر، بعضی از مطالعات عنوان می‌کنند که مصرف کافئین با فشار خون بالا ارتباط ندارد.
بنابراین به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است. بین کافئین و حمله‌ی قلبی در جوانان ارتباط وجود دارد. بر اساس یک مطالعه، جوانان مبتلا به فشار خون بالای خفیف که بیشتر از چهار فنجان قهوه در روز مصرف کردند، در مقایسه با افرادی که دو فنجان یا کمتر قهوه خوردند، بیشتر در معرض حمله‌ی قلبی قرار داشتند.
اگر به فشار خون بالا یا بیماری قلبی و عروقی مبتلا هستید، بهتر است نظر پزشک را درباره‌ی میزان مناسب مصرف کافئین در روز بپرسید.
۶. ممکن است منجر به مشکلات قاعدگی شود
ممکن است با نوشیدن یک فنجان قهوه‌ی داغ در دوران قاعدگی احساس خوبی پیدا کنید، اما مصرف زیاد کافئین می‌تواند با چرخه‌ی قاعدگی تداخل پیدا کند.
زیاده‌روی در مصرف کافئین می‌تواند منجر به خونریزی شدید، گرفتگی عضلات شکم و به تأخیر افتادن پریود شود. اگر دچار مشکلات قاعدگی هستید، حتما درباره‌ی میزان مناسب کافئین مصرفی در دوران پریودی با پزشک مشورت کنید.
۷. ممکن است احتمال بی‌اختیاری ادرار را افزایش دهد
کافئین احتمال ابتلا به بی‌اختیاری ادرار را بالا می‌برد. بی‌اختیاری ادرار یک نوع اختلال مثانه است که در آن فرد کنترل مثانه‌اش را از دست می‌دهد. این موضوع منجر به ادرار ناگهانی هنگام خندیدن، سرفه کردن و عطسه کردن می‌شود.
در یک مطالعه ۱۲ فرد میانسال که دچار مثانه‌ی بیش‌فعال بودند، به ازای هر ۴.۵ کیلوگرم وزن بدن ۲ میلی‌گرم کافئین در روز مصرف کردند. نتایج این مطالعه نشان داد که شرکت‌کنندگان افزایش چشمگیر تکرر و بی‌اختیاری ادرار را تجربه کردند. بیشتر از دو فنجان قهوه در روز مصرف نکنید، وگرنه ممکن است دچار این عارضه شوید.
۸. ممکن است باعث اضافه وزن شود
از دیگر عوارض کافئین افزایش استرس است. مطالعات انجام شده روی حیوانات نشان می‌دهند که کافئین می‌تواند منجر به چاقی و اضافه وزن شود. هرچند هیچ تحقیق مستقیمی وجود ندارد که نشان دهد کافئین با اضافه وزن و چاقی مفرط در بلندمدت در ارتباط است.
بعضی از متخصصان باور دارند که کافئین سطح هورمون استرس به نام کورتیزول را افزایش می‌دهد که این موضوع گرسنگی را بیشتر می‌کند و باعث افزایش وزن می‌شود. در طول روز بیشتر از سه فنجان قهوه، نوشابه، شکلات و هر خوراکی و نوشیدنی کافئین‌دار را مصرف نکنید.
۹. ممکن است باعث توهم شود
مصرف زیاد کافئین می‌تواند باعث شود دچار توهم و احساس گیجی کنید. این تأثیرات در افرادی که بیشتر از هفت فنجان (۳۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز) مصرف می‌کنند، دیده می‌شود.
در بعضی شرایط، این موضوع می‌تواند باعث مرگ ناشی از تشنج شود. اگر احساس می‌کنید به کافئین اعتیاد پیدا کرده‌اید، از همین امروز تلاش کنید کافئین مصرفی خود را به‌تدریج کاهش دهید.
۱۰. احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهد
مصرف زیاد کافئین ممکن است خطر ابتلا به عارضه‌ی پوکی استخوان را بالا ببرد. یک مطالعه این عارضه‌ی جانبی کافئین را در زنان مسن که عملکرد کلسیم در بدنشان از قبل مختل بود، تأیید کرد. کافئین با جذب کلسیم تداخل پیدا می‌کند و به همین دلیل منجر به پوکی استخوان می‌شود.
این موضوع در زنان مسن که به اندازه‌ی نیاز روزانه‌ی بدنشان کلسیم مصرف نمی‌کنند، بیشتر به چشم می‌آید. زیاده‌روی در مصرف کافئین می‌تواند باعث درد عضلانی هم بشود. اگر دچار کمبود کلسیم هستید، کافئین مصرف نکنید، چون ممکن است شرایطتتان را بدتر کند.
۱۱. ممکن است با تولید استروژن تداخل پیدا کند
کافئین در تولید استروژن و سوخت‌وساز بدن تداخل ایجاد می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهند در حالیکه کافئین منجر به افزایش تولید استروژن در آسیایی‌ها شد، کاهش سطح استروژن را در زنان سفیدپوست به دنبال داشت. بعضی از متخصصان باور دارند که کافئین می‌تواند احتمال باردار شدن زنان را کاهش دهد.
هرچه میزان کافئین مصرفی بیشتر باشد، احتمال ابتلا به این عارضه بالاتر می‌رود. همچنین باور بر این است که کافئین اثراتی قوی دارد که ممکن است بارداری را دشوار کند.
از آنجایی که تحقیقات زیادی در این زمینه انجام نشده است، پیشنهاد می‌کنیم زنانی که قصد باردار شدن دارند، قبل از مصرف کافئین با پزشک خود در این زمینه مشورت کنند.
۱۲. می‌تواند احتمال ابتلا به کیست سینه را افزایش دهد
افزایش خطر ابتلا به کیست سینه از عوارض کافئین است. بر اساس نتایج یک مطالعه‌ی منتشر شده، زنانی که بیشتر از ۵۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز مصرف کردند، نسبت به زنانی که ۳۱ تا ۲۵۰ میلی‌گرم کافئین خوردند، دو برابر بیشتر در معرض ابتلا به کیست سینه قرار داشتند.
۱۳. برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ مناسب نیست
کافئین ممکن است سوخت‌وساز گلوکز را مختل کند و از این طریق باعث افزایش خطر ابتلا به عارضه‌های دیابت شود.
اگر به دیابت نوع ۲ دچار هستید، در میزان کافئین مصرفی خود تجدیدنظر کنید. اگر به دیابت مبتلا هستید، حتما با پزشک درباره‌ی میزان کافئین مجاز در روز مشورت کنید.
۱۴. ممکن است منجر به جوش و آکنه شود
بروز جوش و آکنه از عوارض کافئین است. همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، کافئین سطح هورمون استرس را افزایش می‌دهد که این موضوع یکی از دلایل بروز جوش محسوب می‌شود. کافئین همچنین می‌تواند تعادل بدن را به هم بریزد و در نهایت منجر به جوش شود. اگر پوستتان مستعد جوش زدن است، کافئین مصرفی خود را محدود کنید.
۱۵. ممکن است باعث آلرژی شود
آلرژی به کافئین یک عارضه‌ی نارایج است، اما بعضی از افراد ممکن است به آن حساسیت شدید پیدا کنند. این عارضه ممکن است منجر به علائم آلرژیک مثل راش، کهیر و درد شود. اگر چنین علائمی را تجربه کردید، بهتر است مصرف کافئین را ترک کنید. اگر علائمتان حتی بعد از ترک کافئین باقی ماندند، به پزشک مراجعه کنید.
۱۶. منجر به خستگی می‌شود
اینکه خستگی از عوارض کافئین است، کمی دور از عقل به نظر می‌آید، چون کافئین، چای و سایر نوشیدنی‌های کافئین‌دار به خواص خود در افزایش سطح انرژی شناخته می‌شوند. با این حال این نوشیدنی‌ها می‌توانند اثرات معکوس داشته باشند و منجر به خستگی شوند.
یک بررسی روی ۴۱ مطالعه به این نتیجه رسید که اگرچه مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار هوشیاری را در شرکت‌کنندگان افزایش داد و خلق‌وخوی آنها را برای چند ساعت بهبود بخشید، اما میزان خستگی آنها را هم نسبت به حالت عادی بیشتر کرد.
علائم محرومیت از کافئین چیست؟
بر اساس مطالعات انجام شده، تعداد زیادی از افراد به کافئین وابسته هستند. افرادی که سعی می‌کنند کافئین را ترک کنند، علائم محرومیت یا ترک کافئین را تجربه می‌کنند. این علائم معمولا خفیف هستند، اما می‌توانند برای افرادی که به‌شدت به آن معتاد هستند، کشنده باشند. علائم کوتاه‌مدت محرومیت از کافئین در ادامه آورده شده‌اند.
- سردرد
- حالت تهوع
- کج‌خلقی و زودرنجی
- استفراغ
- درد عضلانی
- افسردگی
- ناتوانی در تمرکز کردن
میزان توصیه شده‌ی مصرف کافئین در روز
اجتناب کامل از مصرف کافئین تقریبا امکان‌ناپذیر است. سوالی که پیش می‌آید این است که چه مقدار کافئین در روز مصرف کنیم؟ کافئین مثل یک دارو است و می‌تواند اثرات متفاوتی روی افراد داشته باشد. به یاد داشته باشید که اگر از قبل دچار بعضی اختلالات و بیماری‌ها باشید، عوارض کافئین بدتر می‌شوند.
یک فرد بزرگسال سالم می‌تواند تا ۴۰۰ میلی‌گرم (تقریبا ۴ فنجان قهوه ) کافئین در روز مصرف کند. هرچند این میزان به‌طرز قابل‌توجهی به وضعیت سلامتی فعلی و سایر داروهای مصرفی افراد بستگی دارد. نباید به کودکان زیر ۵ سال کافئین بدهید. نوجوانان هم نباید بیشتر از ۱۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز مصرف کنند.
نکته‌ی پایانی
اگرچه مصرف کافئین برای بیشتر افراد بی‌خطر تلقی می‌شود، اما زیاده‌روی در مصرف آن می‌تواند با بعضی عوارض جانبی همراه باشد. بیشتر از یک یا دو فنجان قهوه در روز مصرف نکنید. توصیه می‌شود خانم‌های باردار و شیرده از مصرف کافئین خودداری کنند. اگر دارو مصرف می‌کنید یا به بیماری خاصی مبتلا هستید، بهتر است قبل از مصرف کافئین با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید خطری شما را تهدید نمی‌کند.
منبع: style craze
