کمردرد، یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که اغلب افراد با آن درگیر بوده و حداقل یک‌بار در زندگی، آن را تجربه کرده‌اند. درد کمر سن و سال نمی‌شناسد و ممکن است حتی برای افراد زیر بیست سال نیز اتفاق بیفتد، اما اغلب در سنین ۳۰ تا ۵۰ سال رخ می‌دهد. درد در ناحیه کمر علت‌های مختلفی دارد.
در واقع روش درمان این بیماری و راهکاری که برای آن تجویز می‌گردد به شدت درد و آسیب وارد شده به آن بستگی دارد. در این بخش ضمن معرفی علل مختلف کمردرد و علائم آن، روش‌های درمان را نیز بیان می‌کنیم. با ما همراه باشید.
گاهی اوقات این درد به دلیل آسیبی که به ستون فقرات و استخوان‌های ناحیه کمر وارد می‌شود، اتفاق می‌افتد. در برخی موارد نیز به دلیل کار و فعالیت زیاد ایجاد می‌شود و فرد در کمر خود احساس ناراحتی می‌کند که در این صورت معمولا با کمی استراحت کمردرد تسکین می‌یابد.
کمر درد حاد و مزمن:کمردرد بر اساس علت ایجاد درد و مدت پایداری آن، به دو دسته حاد و مزمن تقسیم می‌شود. کمردرد حاد کوتاه‌مدت بوده و معمولا بین چند روز تا چند هفته طول می‌کشد. در این جا فرد نیاز به درمان یا داروی خاصی ندارد و تنها با رعایت توصیه‌های پزشک و مراقبت‌های لازم در این زمینه، بهبود می‌یابد. این نوع کمردرد اغلب به دلایلی چون افتادن از بلندی، رگ‌به‌رگ شدن عضلات کمر، کشیدگی یا گرفتگی، چاقی بیش از حد و بارداری خانم‌ها اتفاق بیفتد.
اگر کمردرد مدت طولانی ادامه داشته باشد، به کمردرد مزمن تبدیل می‌شود. این نوع کمردرد در برخی موارد با دارو و مراقبت‌هایی لازم درمان می‌شود، اما گاهی اوقات نیز به درمان‌های جدی‌تری چون عمل جراحی نیاز دارد. کمردرد مزمن به دلایلی چون دیسک‌های بین مهره‌ای، تومور، مشکلات عصبی و … اتفاق می‌افتد و تا مدت‌ها با انسان می‌ماند.
تشخیص کمر درد:در هر بیمار با شکایت کمردرد، ضروری است که به معاینه شکم و رکتوم نیز توجه کامل کرد، چرا که با لمس شکم ممکن است دردهای ارجاعی از احشاء را (مثلا ناشی از پانکراتیت یا آنوریسم آئورت شکمی) شناسایی نماییم.
در حالت عادی مهره‌های سرویکال ولومبار، قوس به جلو و مهره‌های پشتی حالت قوز دارند و ما در معاینه باید به تغییر هرکدام از این قوس‌ها توجه کنیم.
اگر منشاء درد قسمت استخوانی ستون فقرات است، لمس یا دق آن ناحیه دردناک خواهد بود. در اسپاسم عضلات پارااسپینال، خم شدن به جلو محدود می‌شود.
درد ناشی از مفصل ران می‌تواند مقلد بیماری ستون فقرات کمری باشد. این درد را می‌توان با مانور پاتریک مجددا ایجاد کرد.
در این مانور در حالی که زانو و مفصل ران در وضعیت فلکسیون هستند، مفصل ران را به داخل و خارج می‌چرخانیم.
همچنین اگر با ضربه کف دست به پاشنه‌ی پا (وقتی پا در حالت اکستانسیون قرار دارد) درد ایجاد شود، باید به بیماری مفصل ران فکر کرد.
وقتی که بالا بردن یک پا باعث ایجاد درد در پا یا باسن، سمت مقابل شود؛ می‌گوییم تست لارک متقاطع مثبت است.
تست لارک متقاطع در فتق دیسک، نسبت به نوع معمول، اختصاصی‌تر است ولی حساسیت کمتری دارد. همیشه آسیب ریشه در همان سمتی است که تست درد ایجاد می‌شود.
علائم کمر درد :کمردرد، علاوه بر درد در ناحیه کمر، با علائم و نشانه‌های دیگری نیز همراه است که توصیه می‌شود در صورت بروز آنها به پزشک مراجعه نمایید. این علائم عبارتند از:
- تب
- کاهش وزن
- درد در ناحیه کمر زمانی که حتی با استراحت کردن و دراز کشیدن نیز آرام نگیرد.
- درد در ناحیه کمر تا جایی که باعث بیدار شدن فرد از خواب شود.
- درد در ناحیه پا زمانی که تا زیر زانو ادامه داشته باشد.
- آسیب دیدگی ناحیه کمر زمانی که ضربه‌ای به آن وارد شود.
- بی اختیاری ادرار و مدفوع
- بی حسی در اطراف اندام‌های تناسلی، دور باسن و مقعد
علاوه بر این، اگر در هر کدام از دسته‌های زیر قرار دارید، در صورت مشاهده درد حتما به پزشک مراجعه نمایید:
- بیمارانی که چندین ماه به طور مداوم داروهای استروئیدی مصرف می‌کنند.
- بیماران سرطانی و افرادی که قبلا به این بیماری دچار بوده‌اند.
- افرادی که به مواد مخدر اعتیاد دارند.
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
- افرادی که زیر ۲۰ سال و بالای ۵۵ سال سن دارند.
کمر انسان، مانند دیگر قسمت‌های بدن، ساختاری پیچیده دارد و شامل اجزای مختلفی چون استخوان‌ها، عضلات، تاندون‌ها، دیسک‌ها و رباط‌ها می‌باشد. این اجزا در کنار هم وظیفه تحرک این بخش و انجام حرکات گوناگون را بر عهده دارند. زمانی که یکی از این اجزا دچار مشکل شود، کل سیستم را درگیر کرده و اختلالاتی را در این قسمت از بدن ایجاد می‌کند.
کمردرد اغلب به دلیل رفتارهایی غیراصولی چون بلند کردن اجسام سنگین، سقوط از بلندی یا حرکت‌های نادرست در حین ورزش و مانند آن، اتفاق می‌افتد که ممکن است آسیب‌های جدی را در ناحیه کمر به همراه داشته باشد. از جمله دلایل ایجاد کمردرد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
نشستن ناصحیح
اگر به صورت نادرستی بنشینید و این کار را به مدت طولانی تکرار کنید، به مرور زمان دچار کمردرد خواهید شد. این مورد در نوع ایستادن نیز صادق می‌باشد.
بلند کردن اجسام سنگین
یکی از مواردی که معمولا به آن توجه نمی‌شود و آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به ناحیه وارد می‌کند، بلند کردن اجسام سنگین است. بلند کردن اجسام بسیار سنگین، نیاز به توانایی بالا دارد و باید به صورت اصولی انجام شود.
خوابیدن نادرست
وضعیت بدن در هنگام خواب بسیار مهم است. بد خوابیدن باعث ایجاد فشار در ناحیه کمر شده و درد را به دنبال دارد.
انجام فعالیت سنگین
فعالیت سنگین و خارج از توانایی انسان اگر بدون آمادگی قبلی و به صورت ناگهانی انجام شود، به کمر فشار وارد کرده و باعث گرفتگی عضلات و ایجاد درد می‌شود.
ورزش‌های حرفه‌ای
ورزش، یکی از فعالیت‌هایی است که برای سلامتی بدن و شادابی همیشه توصیه شده است. اما باید به یاد داشته باشید که ورزش را متناسب با توانایی خود و تحت‌نظر مربی انجام دهید.
حرکات سنگین و بدون آمادگی باعث گرفتگی عضلات و رگ‌به‌رگ شدن کمر شده و حتی می‌تواند آسیب‌های جدی به اعضای حرکتی شما وارد نماید.
سقوط از بلندی
از دیگر مواردی که درد کمر را به دنبال دارد، سقوط از پله، نردبام، چهارپایه و … است. سقوط از بلندی می‌تواند آسیب‌هایی را به استخوان‌ها و اندام حرکتی ناحیه کمر وارد نماید.
شکستگی ستون فقرات
سقوط از بلندی، تصادف یا حوادثی مانند آن ممکن است باعث شکستگی ستون فقرات شود. این شکستگی باعث آسیب به کمر شده و عدم توانایی در حرکت و درد را به دنبال دارد.
سرطان ستون فقرات
این نوع سرطان از جمله بیماری‌های نادر است که در آقایان بیشتر از خانم‌ها اتفاق می‌افتد. در این حالت، بیمار دچار ضعف عضلانی شده و در ایستادن و راه رفتن ناتوان می‌شود. این ناتوانی اغلب با درد همراه است.
نگه داشتن گوشی تلفن با شانه
برخی از افراد در هنگام تماس، گوشی خود را بین شانه و سر قرار می‌دهند تا بتوانند هم‌زمان با دستشان کار دیگری را نیز انجام دهند. نگه داشتن سر و شانه در این حالت به مدت طولانی، فشار زیادی را به عضلات گردن و پشت وارد می‌کند.
حمل کوله‌پشتی سنگین
حمل طولانی‌مدت کوله‌پشتی سنگین، باعث درد در ناحیه شانه، گردن، پشت و کمر می‌شود.
کفش نامناسب
استفاده از کفش نامناسب و پوشیدن طولانی‌مدت آنها، یکی دیگر از دلایل ابتلا به کمردرد است. بهترین نوع کفش، کفش های صاف هستند که کشش کمتری را به ناحیه پشت بدن وارد می‌کنند.
سیاتیک
سیاتیک بزرگ‌ترین عصب بدن است که از باسن شروع شده و پس از گذشتن از ران و ساق پا، به مچ می‌رسد. هرگونه اختلالی که در عصب سیاتیک ایجاد شود، مشکلاتی را در ناحیه کمر ایجاد خواهد کرد. در اغلب موارد، سیاتیک به علت پارگی یا بیرون زدگی دیسک کمر ایجاد می‌شود و این اتفاق اغلب در سنین بالا رخ می‌دهد.
تنگی کانال نخاعی
تنگی کانال نخاعی اختلالی است که در صورت افزایش سن رخ می‌دهد. افرادی که دچار این مشکل می‌شوند، پس از مقداری راه رفتن یا ایستادن، در ناحیه باسن، ران و ساق پاهای خود احساس درد می‌کنند.
آرتروز
آرتروز یکی از شایع‌ترین بیماری‌هاست که در انواع مختلف رخ می‌دهد و سالانه میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را درگیر می‌کند. این بیماری با از بین بردن غضروف‌های مفصلی در بخش‌های مختلف بدن، حرکت بیمار را دچار مشکل کرده و درد را برای او به همراه دارد.
استرس و اضطراب
افرادی که دارای مشاغل پراسترس هستند یا به دلایل دیگر دچار اختلالات روحی و روانی می‌شوند، در معرض کمردرد قرار دارند. در واقع، عصبی شدن باعث بروز اسپاسم عضلانی و درد در ناحیه کمر خواهد شد.
اضافه وزن
افرادی که چاق هستند نیز در خطر ابتلا به کمردرد قرار دارند.
زمانی که فرد دردی را در ناحیه کمر خود احساس می‌کند باید به پزشک مراجعه نماید. پزشک با بررسی سابقه پزشکی، معاینه، انجام آزمایشات، عکس‌برداری و … علت درد را تشخیص داده و درمان لازم را برای بیمار انجام می‌دهد.
کمپرس‌های گرم یا سرد
یکی از پیشنهاداتی که در هنگام کمردرد با آن مواجه میشوید، استفاده از کمپرس‌های گرم یا سرد می‌باشد. کمپرس درد را کاهش می‌دهد و به حرکت بیمار کمک می‌کند.
ماساژ
یکی از بهترین نوع درمان‌ها برای کاهش درد کمر، ماساژ است که اغلب به بیماران توصیه می‌شود.
ورزش و انجام حرکات کششی
بسیاری از افراد فکر می‌کنند زمانی که کمردرد دارند، باید استراحت کنند و هیچ فعالیتی را انجام ندهند. اما این‌طور نیست! در اغلب موارد برای این‌که زودتر بهبود پیدا کنید، بهترین کار ورزش و انجام حرکات کششی است. پزشکان در این مواقع لیستی از حرکات ورزشی را در اختیار بیماران قرار می‌دهند و از آنها می‌خواهند روزانه زمانی را به انجام این حرکات اختصاص دهند. دقت داشته باشید که ورزش را به صورت خودسرانه انجام ندهید و حتما قبل از شروع با پزشک خود مشورت نمایید.
فیزیوتراپی
درمان دیگری که قبل از تجویز دارو توصیه می‌گردد، فیزیوتراپی است. فیزیوتراپی به تقویت عضلات، بهبود حرکت و انعطاف‌پذیری آنها کمک کرده و با صحیح قرار دادن بدن در وضعیت‌های مختلف، باعث کاهش درد کمر می‌شود.
دارو
اگر راهکارهای معرفی شده تا این‌جا، در کاهش درد کمر تاثیری نداشته باشد، پزشک از دارو برای تسکین استفاده می‌کند.
این داروها شامل انواع قرص‌های مسکن، داروهای شل‌کننده عضلات، انواع پمادها و روغن‌ها و داروهای تزریقی هستند. دقت داشته باشید قبل از مصرف داروهایی که بدون نسخه از داروخانه تهیه می‌کنید حتما با پزشک خود مشورت نمایید.
ممکن است این داروها برای شما مناسب نبوده و مشکلاتی را ایجاد کنند. خانم‌های باردار توجه داشته باشند که در دوران بارداری مصرف دارو می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
بی‌تحرک بودن بدن و استراحت
در اغلب موارد پزشکان استراحت مطلق و دراز کشیدن را برای بیماران کمردرد تجویز نمی‌کنند و توصیه آن ها بیشتر بر روی انجام ورزش‌های سبک و کششی است.
این تجویز بستگی به نوع کمردرد و تشخیص پزشک دارد. در برخی مواقع نیاز است تا فرد بیمار به طور کامل استراحت کرده و از هرگونه تحرک در ناحیه کمر پیشگیری نماید.
برای این کار معمولا از بریس استفاده می‌شود که وظیفه بی‌تحرکی، پوسچر و محافظت از ستون فقرات را برعهده دارد.
بریس این کار با در نظر گرفتن انحنای طبیعی بدن و طراز ستون فقرات انجام داده و ضمن اصلاح اختلالات ایجادشده، باعث بهبود پوسچر طبیعی می‌شود.
جراحی
در صورتی که آسیب وارد شده به کمر بسیار جدی باشد و روش‌های عنوان شده تاثیر بر کاهش میزان درد و بهبود نداشته باشند، عمل جراحی کمر پیشنهاد می‌شود. البته ذکر این نکته لازم است که عمل جراحی در تمامی موارد موفقیت‌آمیز نیست و ممکن است نتیجه مثبتی برای بیمار نداشته باشد. از این رو به عنوان آخرین راهکار توصیه می‌گردد.
اشتباه نکنید! این دردها کمردرد نیستند
خیلی‌ها در طول عمر انواع کمردرد را تجربه کرده‌اند. افرادی که سیاتیک یا دیسک کمر دارند هر از گاهی این درد به سراغ‌شان می‌آید.
در چنین دردهایی ناشی از دیسک کمر یا سیاتیک حتی وقتی کمردرد شدید باشد و به دکتر مراجعه کنید پزشک مسکن و ویتامین تجویز و بیشتر استراحت را توصیه می‌کند.
به همین دلیل وقتی کمردردهای دیگری بروز می‌کند شخص با فکر این که مجدد کمردردش عود کرده است، سعی می‌کند درمان‌های قبلی را انجام دهد.
در حالی که این کمردرد با کمردرد ستون فقرات فرق دارد و درمان آن متفاوت و نیازمند مراجعه فوری به پزشک است.
آپاندیسیت
علائم معمول آپاندیس تهوع، استفراغ و درد شدید در ناحیه سمت راست پایین شکم است. ولی در بعضی از افراد آپاندیس به جای جلوی شکم در پشت نزدیک کلیه سمت راست قرار می‌گیرد به همین دلیل این افراد درست دردی مشابه انواع کمردرد را تجربه می‌کنند.
آپاندیس وقتی عفونی می شود درد می‌گیرد و باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد. در غیر این صورت آپاندیس می‌ترکد و عفونت وارد احشا شکمی می‌شود که شوک به دنبال دارد و گاهی به مرگ منجر می‌شود.
به همین دلیل اگر چنین دردی داشتید و در طول ۲۴ ساعت ادامه داشت به سرعت به پزشک مراجعه کنید. چون خیلی وقت‌ها عفونی شدن آپاندیس فقط با درد همراه است و حتی تا چند روز ممکن است تهوع یا استفراغ بروز نکند.
دردهای رحمی
دردی که با کشیده شدن رحم به عقب بعضی از خانم ها تجربه می‌کنند و درست شبیه به کمردرد ستون فقرات است. این درد هنگام عادت ماهانه و انقباضات رحمی بروز می کند.
این درد هم به قسمت پشت و پایین کمر می‌رسد و بیشتر خانم‌ها آن را با دیسک کمر اشتباه می‌گیرند. در بعضی از خانم‌ها کیست‌های رحم به ماهیچه و اعصاب کمر فشار آورده باعث به وجود آمدن دردی شبیه به کمردرد می‌شود. گاهی درد پایین کمر به دلیل آندومتریوز به وجود می آید.
وضعیتی که در آن بعضی از بافت‌های رحم بر روی لگن رشد می‌کند. اگر سابقه چنین دردهایی دارید حتما به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.
آئورت شکمی
به این بیماری آئورت آنوریسم Aortic Aneurysm هم گفته می‌شود و زمانی رخ می دهد که قسمتی از دیواره آئورت ضعیف می شود. علت این بیماری دقیقا مشخص نیست.
ولی فردی که به آن مبتلا شده دارای دردهای شکمی است که به قسمت پشت کمر هم می‌رسد.
این بیماری بیشتر در مردان بالای ۶۰ سال و سیگاری‌ها یا کسانی که دارای کلسترول بالا هستند دیده می‌شود. هر دردی در ناحیه پشت کمر در این اشخاص باید جدی گرفته شود.
پوکی استخوان
این بیماری به دلیل آن که سال‌ها علائمی از خود نشان نمی‌دهد به بیماری خاموش نیز معروف است. در افرادی که بیماری علائم اصلی خود را نشان نمی‌دهد کمردرد بیشتر مشاهده می‌شود.
این بیماری باعث ضعیف و پوک شدن استخوان‌ها می‌شود. در واقع بافت سفت و سخت استخوان‌ها حالتی پوک به خود می‌گیرد و استخوان به راحتی می‌شکند. پس از شکسته شدن هم ترمیم بافت به سختی میسر است.
پوکی استخوان گاهی با ترک خوردگی‌هایی همراه است که شخص متوجه نمی شود. ولی همین ترک خوردگی ها باعث خم شدن ستون فقرات و کوتاهی قد و درد در کمر می شود.
اگر شخص در قسمت میانی یا پایینی ستون فقرات درد دارد باید تحت درمان قرار گیرد تا با استفاده از دارو از گسترش بیماری جلوگیری شود. این بیماری بیشتر در خانم ها و پس از یائسگی مشاهده می‌شود.
آرتریت
آرتریت یا ورم مفاصل نیز دردهایی شبیه به کمردرد دارد. علت آن هم فشار زیادی است که به کمر وارد می شود. این بیماری علاوه بر کمردرد علائم دیگری مثل تورم، خشک و سفت شدن و درد مفاصل دارد. دلیل آن هم از بین رفتن غضروف بین مفاصل است که مثل بالشتکی باعث حرکت لغزان استخوان های به هم پیوسته می شود. با از بین رفتن این غضروف بالشتک مانند استخوان‌ها به هم برخورد می‌کند و درد و تورم ایجاد می‌شود.
سنگ کلیه
بعضی از مواد شیمیایی ادرار مثل سیمان به هم می چسبد و کریستالی می‌شود و سنگ کلیه را ایجاد می کند. وقتی سنگ ها می‌خواهند از طریق ادرار دفع شوند به علت حرکت سنگ‌ها در مجاری ادرار درد زیادی در کمر به وجود می آید.
درد کلیه بسیار شدید و مثل یک چاقوی تیز برنده است که از کنار شکم شروع شده و به پایین و پشت کمر می‌رسد. علائم دیگری مثل تهوع، استفراغ، تب و ادرار خونی با این درد همراه است که نشان دهنده وجود سنگ در کلیه است.
این درد یکی از بدترین دردهای کمر است و شخص به منظور جلوگیری از صدمه دیدن کلیه و مجاری ادرار باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کند.
آشنایی با آناتومی ستون فقرات مهره ای
