فصل بهار بهترین زمان برای چیدن گل محمدی و تهیه گلاب از آن می باشد. گلاب از گیاهی با نام Rosa damascene گرفته می شود، که یکی از گونه های گل رز است. این گونه گیاهی به فراوانی در ایران کشت داده می شود و با نام گل محمدی مشهور است.
گل رز در اکثر نقاط دنیا به عنوان پادشاه گل ها شناخته می شود. عصاره این گیاه علاوه بر صنعت عطرسازی، اثرات درمانی هم دارد و دارای ترکیبات مفیدی چون ترپن ها، گلیکوزیدها، فلاوونوئیدها، آنتوسیانین ها و… است و دارای خواص ضدالتهابی، ضدباکتریایی، ضد درد، ضد تشنج، ضد برونشیت و… می باشد.
نوشیدن گلاب چه فوایدی دارد؟
1. مصرف گلاب به صورت خوراکی باعث آب رسانی به پوست از درون می شود. درنتیجه ظاهر پوست را سالم و شفاف نشان می دهد.
2. گلاب دارای اثرات ضد پیری است و مصرف مداوم آن باعث کاهش چین و چروک های پوست، روشن کردن لکه های تیره و بستن منافذ باز پوست می شود.
3. استفاده از گلاب به صورت خوراکی و نیز بوییدن آن، باعث بهبود خلق و خو می شود و حالت های اضطراب و افسردگی را تسکین می دهد.
4. برای درمان سرماخوردگی، آنفولانزا، گلودرد و سایر بیماری های دستگاه تنفسی گلاب کاربرد دارد. همچنین می توان از آن به عنوان شربت سرفه و نیز برای درمان رفلاکس استفاده نمود.
5. مصرف مداوم گلاب باعث بهبود بیماری های دستگاه گوارش مانند بهبود هضم معدی، کاهش نفخ، دردهای شکمی و یبوست می شود و می توان از آن به عنوان ملین استفاده کرد.
6. گلاب در درمان التهاب های پوستی، آلرژی و بهبود زخم ها مؤثر است.
7. گلاب همچنین باعث کاهش قند خون می شود.
8. دم کرده گلاب برای آبرسانی به بدن مفید است، طبع معتدلی دارد و در فصل تابستان باعث خنکی می شود.
خاصیت آرام‌بخشی، درمان آفت دهان، ضد استرس، رفع سردرد، درمان بی‌خوابی و تقویت‌کننده لثه از جمله خواص معجزه‌گر گلاب است که تاکنون ناشناخته باقیمانده است.
گلاب بعد از سکنجبین بیشترین مصرف را در بین مردم در قدیم داشته و امروزه نیز مصرف فراوانی دارد. گلاب یکی از نوشیدنی‌های پرمصرف در طب سنتی است. گلاب طبع میانه تا حدودی رو به خنکی دارد. بنابراین برای اکثر افراد مصرف آن توصیه می‌شود و عارضه خاصی ندارد.
طرز تهیه گلاب در خانه
مقداری گل محمدی را در ظرف در بسته خاصی که بهتر است سفالی باشد ریخته همراه مقادیری آب با شعله ملایم می‌پزند. بخارات حاصل از جوشیدن را در ظرف دیگری خنک کرده (با روش میعان)، جمع‌آوری می‌کنند. ماده حاصله گلاب و اسانس می‌باشد.
در صورتی که داخل گلاب حاصل، مجدداً گل ریخته و جوشانده شود، اصطلاحاً گلاب دو آتشه به دست می‌آید که ماده موثره بیشتر و طعم و بوی تندتری دارد.
فواید مصرف گلاب
* گلاب در طب سنتی ایرانی دارای خواص فراوانی است که مهم‌ترین آن آرام‌بخش بودن آن است. شاید به همین دلیل است که در مراسم عزاداری از آن استفاده می‌شود.
* گلاب علاوه بر خاصیت آرام‌بخشی ضد استرس هم هست. همچنین به دلیل تقویت سیستم عصبی، مصرف آن یا بوئیدن آن در درمان بسیاری از سردردها هم کاربرد دارد.
* مصرف گلاب به هنگام شب برای رفع بی‌خوابی موثر است. از طرفی برای کاهش خستگی می‌توان آن را مصرف کرد.
* همچنین مصرف گلاب برای تقویت لثه توصیه می‌شود. حتی برای بهبود آفت‌های دهان کاربرد دارد.
* گلاب به عنوان یک پاک‌کننده مناسب برای پوست قابل استفاده است و به شادابی پوست کمک می‌کند.
گلاب برای تقویت قوای عمومی بدن موثر است و باعث تجدید انرژی در بدن می‌شود
* گلاب برای معده و مخصوصاً دهانه معده مفید است، بنابراین می‌تواند در رفع نفخ یا ریفلاکس موثر باشد.
* گلاب برای مجاری هوایی و ریه‌ها نیز مفید است. نرم‌کننده و لینت دهنده مجاری هوایی و گلو و حلق است. بخصوص برای افرادی که در شغلشان زیاد از حنجره خود استفاده می‌کنند نظیر مداحان و خوانندگان، آموزگاران، قاریان و امثالهم مفید است.
* یکی از دلایلی که در مراسم عزاداری و سوگواری اموات از گلاب استفاده می‌کنند این است که مزاج افراد مصیبت‌دیده که معمولاً دچار استرس، بی‌خوابی و پرفعالیتی و لذا حرارت بالا شده‌اند را رو به خنکی و تعدیل برده؛ بوی آن برای قلب و مغز مفید، آرام‌بخش و تسکین‌دهنده است؛ طعم آن مورد پسند ذائقه و گوارا بوده، اشتها را که معمولاً در هنگام بروز استرس و غم مختل می‌شود تحریک نموده؛ باعث تسکین حلق و حنجره و صدا نیز می‌شود.
* از آنجایی که طبع گلاب رو به خنکی است برای سوزش مجاری ادراری هم مفید است. در خیلی از موارد، سوزش ادرار به دلیل عفونت نبوده بلکه به دلیل گرمی مزاج یا افزایش ماده صفرا در خون و ادرار می‌باشد که گلاب در این موارد کمک‌کننده خوبی است.
* کسانی که در معرض حرارت بالای مزاج می‌باشند (استرس، عصبانیت زیاد، بی‌خوابی، گرمی مزاج پایه، مصرف گرمی‌جات، فصول یا مناطق گرمسیر)، از مصرف گلاب یا شستشوی بدن با گلاب نفع زیادتری می‌برند.
* برای شخص تب‌دار توصیه می‌شود گلاب خنک (یخچالی یا با یخ) بنوشند و یا اینکه در ظرفی به همراه آب ریخته، پارچه‌ای را با آن آغشته کنند و دست و پاها و صورت را با آن شستشو دهند (پاشویه، بدن شویه)؛ مخصوصاً توصیه می‌شود ناحیه کبد (بالا و راست شکم) که نیاز بیشتری به خنک شدن دارد (چون کبد عضو گرمی است) را با پارچه آغشته به گلاب خنک نمایند.
* گلاب برای تقویت قوای عمومی بدن موثر است و باعث تجدید انرژی در بدن می‌شود. بوییدن و خوردن آن برای افرادی که در ایام امتحانات هستند، توصیه می‌شود.
* گلاب همچنین برای کسانی که سردرد ناشی از گرمی و چشم‌درد و سرخی چشم دارند موثر است. در این‌گونه موارد بوییدن، شستشو و اسپری کردن به ناحیه سر نیز بسیار موثر واقع می‌شود.
* غرغره کردن گلاب برای کاهش التهابات و سرخی حلق، کام، لوزه‌ها و حنجره موثر است. در افرادی که به علت گرمی مزاج، دچار خشکی مخاط و خونریزی (مثلاً در لثه یا مخاط دهان و بینی) می‌شوند، خوردن، استنشاق کردن (مکش از طریق بینی) و دهان‌شویه با گلاب بسیار توصیه می‌شود.
تأثیر گلاب بر پوست
گل محمدی و گلاب دارای ترکیباتی است که برای محافظت از پوست مناسب می باشند. پوست را نرم می کند و درخششی سالم و طبیعی را برایتان به ارمغان می آورد.
ترکیبات آنتی اکسیدانی گلاب باعث قوی شدن سلول های پوست و القای تولید مثل در سلول های بافت پوستی می شود. گلاب دارای ویتامین های A,C,E,B است. در زیر تأثیرات گلاب بر روی پوست را فهرست وار عنوان می کنیم.
1. به جای بسیاری از پاک کننده های شیمیایی می توانید از گلاب استفاده کنید.
2. گلاب باعث متعادل کردن PH پوست می شود.
3. برای درمان اگزما، التهاب پوستی و آکنه و نیز اسکار، بریدگی ها و زخم ها می توان از گلاب به صورت موضعی استفاده نمود.
4. گلاب مرطوب کننده، نرم کننده، خنک کننده، هیدراته کننده و بازسازی کننده پوست است.
5. برای رنگ دهی طبیعی به لب ها می توان از گلبرگ های گل محمدی استفاده نمود.
6. از گلاب به عنوان تونر در درمان آفتاب سوختگی می توان کمک گرفت.
7. اثرات ضدباکتریال و ضد قارچی گلاب بر روی پوست به اثبات رسیده است.
8. اثرات تغذیه کننده و مرطوب کننده گلاب باعث افزایش کیفیت موها می شود.
طرز تهیه شربت گلاب (جلاب)
یک شربت بسیار مفید که به‌سادگی می‌توان از گلاب تهیه کرد «جلاب» است. برای تهیه، به اندازه یک واحد شکر یا نبات و حدود سه واحد گلاب را در یک ظرف ریخته تا حل شود. سپس روی حرارت ملایم قرار دهید تا کمی بجوشد. به آرامی کف روی آن را بگیرید.
وقتی حجم آن به نصف رسید کمی زعفران به آن بیفزایید بعد از این که کمی جوش خورد از روی شعله برداشته، مایه شربت عسلی شکلی که به دست می‌آید همان جلاب است که خواص گلاب و زعفران هر دو را دارد.
می‌توان برای ایجاد تنوع و افزودن خواص جلاب، مقداری عرق گل‌گاوزبان، بیدمشک، کاسنی یا بهارنارنج (حدود 1 واحد) به شربت اولیه اضافه نموده و سپس عملیات جوشاندن انجام شود.
به این ترتیب، خواص این گیاهان دارویی نیز به جلاب اضافه می‌شود از جمله تقویت مغز و اعصاب، رفع خستگی، شادی بخشی و تفریح و بهبوددهندگی عملکرد ریه، کبد و قلب.
بنابراین برای بیماری‌های روحی، روانی و افسردگی‌ها و نیز برای حالات ترس و اضطراب، فکر و خیال و همچنین بهبود عملکرد گوارشی، تنفسی و قلبی عروقی انسان بسیار مفید است.
چه کسانی باید در مصرف گلاب احتیاط کنند؟
افرادی که دچار اسهال شدید هستند یا زخم گوارشی و نفخ شدید دارند، همچنین کسانی که دچار بواسیر یا هموروئید می‌باشند بهتر است از گلاب استفاده نکنند.
آیا خوردن گلاب عوارض جانبی دارد؟
گلاب صنعتی که در سوپرمارکت ها به فروش می رسد، به علت قیمت پایین تر و دسترسی آسان تر بیشتر خریداری می شود. این نوع گلاب به علت دارا بودن مواد افزودنی و نگهدارنده ها ممکن است عوارضی داشته باشد.
به عنوان نمونه مشکلات گوارشی در صورت مصرف گلاب صنعتی مشاهده شده است. در نتیجه نوشیدن آن توصیه نمی شود. ولی مصرف گلاب طبیعی در مقادیر کم (مثلاً 2-3 قاشق غذاخوری) مشکلی ایجاد نمی کند و فواید متعددی دارد. البته برخی مطالعات مصرف گلاب تا 2 فنجان در روز را بی خطر عنوان می کنند.
