یکی از مهم‌ترین مسائلی که باید قبل از شروع کشت هر محصولی به آن توجه داشته باشید، سازگاری آب و هوای منطقه شما با نوع محصولی است که انتخاب کرده‌اید. پس قبل از کشت زعفران نیز ابتدا باید این سوال را از خود بپرسید که زعفران در چه آب و هوایی و در چه مناطقی رشد میکند؟
هدف از نوشتن این مطلب این است که شما با آب و هوای مناسب کشت زعفران و مناطقی که زعفران در آن‌ها قابلیت رشد و پرورش دارد، به طور کامل آشنا شوید.
زعفران در چه مناطقی رشد میکند؟
شرایط آب و هوایی مناسب برای کشت زعفران شامل موارد زیر می‌شود که در ادامه همه موارد را به تفصیل توضیح خواهیم داد.
دما
بارندگی
آب
خاک
دما مناسب کشت زعفران
زعفران گیاهی است که در دامنه وسیعی از دما‌ها قابلیت رشد دارد. به طور کلی زعفران گیاهی سرما دوست است و در مناطق سردسیر و نیمه گرمسیری به خوبی رشد میکند و عملکرد بالایی را از خود نشان می‌دهد.
بازه دمایی که این گیاه تحمل آن را دارد و مشکلی برای آن به وجود نمی‌آید از 25 تا 30 درجه زیر صفر تا 40 یا 50 درجه بالای صفر است. این بدین معنی است که زعفران در دماهای بالای 50 درجه سانتی‌گراد نمی تواند زنده باقی بماند و از بین می‌رود. این شدت از گرما سبب آسیب رسیدن به پیازها در درون خاک می‌شود. بنابراین کشت زعفران را نباید در مناطقی که دمای بیش از 50 درجه سانتی گراد را تجربه می‌کنند، انجام داد.
در کشور ما ایران، حتی در سردترین مناطق مانند شهرهای همدان و اردبیل، قابلیت کشت زعفران به طور کامل و بدون هیچ مشکلی وجود دارد. چرا که دما در این مناطق کمتر از -30 درجه نمی‌شود. اما در بخش‌های جنوبی مانند شهرهای بوشهر و بندرعباس به علت گرمای بالایی که در طول تابستان وجود دارد، نمی توان کشت خاکی زعفران را انجام داد.
بارندگی‌های فصلی
بارندگی اگر در زمان مناسبی رخ دهد برای هر گیاهی سودمند است. زعفران گیاهی کم‌آب‌بر است و نیاز چندانی به آب ندارد. بارندگی‌ها پاییزه و زمستانه هیچ مشکلی برای این کشت به وجود نمی‌آورند. اما در تابستان این گیاه نیازی به آب ندارد. به همین علت است که بعد از کشت زعفران در ماه‌های تیر، مرداد و یا شهریور نباید آبیاری انجام شود. اولین آبی که در دسترس گیاه قرار می‌گیرد باید در پاییز و در مهر ماه باشد.
آبیاری تابستانه برای زعفران مناسب نیست و عملکرد این گیاه را به شدت کاهش می دهد. همچنین به دلیل این که در تابستان هوا گرم است، بارندگی موجب بروز بیماری‌های قارچی و کنه می‌شود. در ایران در شهرهای شمالی که بارندگی تابستانه‌ی زیادی وجود دارد، نمی توان به صورت خاکی و در زمین‌ها و مزرعه‌ها زعفران کشت کرد.
رطوبت مناسب زعفران
نواحی که دارای رطوبت زیادی در فصل تابستان هستند برای پرورش زعفران مناسب نیستند. رطوبت و یا همان شرجی بودن هوا، در اثر عواملی مانند بارندگی‌ها و یا نزدیکی به دریاها به وجود می‌آید. همانطور که قبلا اشاره کردیم رطوبت در تابستان برای زعفران آسیب‌زا است و باعث افزایش احتمال آلودگی به کنه و بیماری های قارچی می‌گردد.
آب لازم برای کشت زعفران
عامل دیگری که مشخص میکند شما در منطقه خود می‌توانید کشت زعفران را انجام دهید یا خیر این است که زمین شما آب داشته باشد. یعنی بتوانید که زمین را برای 2 تا 4 مرحله آبیاری کنید. زعفران مانند اغلب گیاهان و محصولات کشاورزی به آبیاری‌های پی در پی و منظم نیاز ندارد و فقط باحداکثر 4 مرحله آبیاری نیاز آن به آب به طور کامل رفع می‌شود. اما این 4 مرحله به ویژه 2 مرحله‌ی اول و دوم از اهمیت به شدت زیادی برخوردار هستند و تحت هیچ شرایطی نمی‌توان از آن‌ها چشم پوشی کرد.
دو سری آبیاری نهایی، یعنی آبیاری سوم و آبیاری چهارم به بارندگی‌های منطقه شما بستگی دارد. به این صورت که اگر در اواخر فصل زمستان یعنی اسفند ماه و اوایل فصل بهار یعنی فروردین ماه بارندگی در نواحی شما رخ دهد و بارندگی از مدت زمان و شدت خوبی برخودار باشد، دیگری نیازی به آبیاری مزرعه خود نخواهید داشت، اما در غیر صورت شما باید دو آبیاری آخر را نیز انجام دهید. البته ناگفته نماند که دو مرحله آخر به میزان آب بسیاری کمتری نیاز دارد و در واقع آبیاری سطحی محسوب می‌شوند.
شوری آب و خاک برای کشت زعفران
یکی از عوامل محدود کننده رشد زعفران در مناطق مختلف، شوری آب و زمین است. این گیاه تحمل زیادی به شوری ندارد و اگر منطقه شما دارای آب و خاک با این ویژگی است اصلا توصیه نمی‌شود که کشت زعفران را انجام دهید.
شوری زمین و آب را باید با آزمایش آب و خاک تشخیص دهید. برای انجام این آزمایش با هدف کشت زعفران، باید از چند نقطه زمین و از عمق 20 سانتی‌متری خاک، نمونه تهیه کنید و به مراکز آنالیز آب و خاک ببرید. با انجام آزمایش مشخص می‌شود که شوری زمین شما در چه حد است و آیا قابلیت پرورش زعفران را دارد یا خیر.
EC پارامتر تعیین کننده شوری است. بهترین EC برای کشت زعفران زیر 2000 است و تا 4000 نیز قابلیت کشت وجود دارد. اما در مقادیر بالاتر شاید بتوان کشت را انجام داد اما عملکرد مزرعه کاهش می‌یابد.
کشت گلخانه ای، میانبری برای کشت زعفران در مناطق غیر قابل کشت
برخی افراد علی رغم این که منطقه آن‌ها آب و هوا و همچنین شرایط مناسبی برای کشت ندارد، اما به دلایل مختلفی مانند علاقه و درامد، بسیار پیگیر کشت این گیاه هستند. در این صورت ما به آن‌ها کشت گلخانه ای زعفران را توصیه می‌کنیم.
کشت زعفران گلخانه ای راهکار و میانبر خوبی برای کشت زعفران در مناطقی است که به دلیل گرمای هوا و یا بارندگی‌ها تابستانه و یا رطوبت هوا نمی‌توانب کشت زعفران را در مزارع و به صورت خاکی انجام داد.
کشت گلخانه‌ای در مقایسه با کشت خاکی بسیار پرهزینه‌تر و پر زحمت‌تر است. چرا که باید ادوات و تجهیزات زیادی را برای نگهداری پیازها و فراهم کردن شرایط لازم برای گلدهی زعفران‌ها آماده کرد.
اما گلخانه این امکان را برای مناطق غیرقابل کشت فراهم می کند تا در تابستان که هوا گرم است و یا بارندگی وجود دارد، پیازها به گلخانه منتقل شوند و از آسیب در اثر شرایط گفته شده در امان بمانند و گلدهی خود را بدون تنش و آسیب به خوبی انجام دهند.
سخن پایانی
در مجموع باید یادآوری کنیم که کشت هر محصولی به مشاوره و یادگیری نیاز دارد. برای این که بدانید دقیقا چه آب و هوایی برای رشد زعفران مناسب و به چه شرایطی نیاز دارد باید با افراد متخصص در این زمینه صحبت کنید. مجموعه‌های مانند ماه کشت که سال‌ها تخصص و تجربه در زمینه کود دهی و کشت زعفران دارند می‌توانند همراه خوبی در مسیر حرفه‌ای شدن شما در حوزه زعفران باشند.
